Hurma Nedir?
Türkçe’ye Farsça’dan geçen hurma kelimesi değişik lehçelerde hörme ve kurma şeklinde de telaffuz edilir. Hurma ile ilgili kelime ve tabirler bakımından en zengin dil Arapça’dır ve bu vokabüler içinde en fazla ağacı için nahl, meyvesi için temrin kullanıldığı görülür.
Temr İbrânîce’de tamar şeklindedir. Eski Ahid’de yer adı olarak geçen baal-tamar da “hurma sahibi” anlamına gelir ; taşa işlenmiş hurma ağacı figürüne de timorah veya timmôrah denir. Katar’dan Küveyt’e kadar Basra körfezinin Arap yarımadası kıyıları ile Bahreyn ve Feyleke adalarını kapsayan ve tarihte Dilmun adıyla bilinen bölge eskiden beri hurmalıklarıyla meşhurdur; hatta bir görüşe göre hurmanın anavatanı burasıdır.
Hurma, Mezopotamya ve Arap yarımadası ile Akdeniz’in güney ve doğu sahillerinde bulunan ülkelerin kültürlerinde daima önemli bir yer işgal etmiştir. Bu sebeple Sumer, Akkad, Asur, Mısır ve eski Arap metinlerinde adına, görsel sanat eserlerinde de ağacının tasvirine çok sık rastlanır.
Hammurabi kanunlarında , gümüş olarak alınan ve ödenmeyen borcun eş değerdeki henüz hasadı yapılmamış hurma ile karşılanabileceği belirtilir. Mezopotamya’da günümüze ulaşan mermer vazolar ve çanak çömlekler üzerinde, sihirli şeyler arasında sayıldığı bilinen hurma dalı çizim ve kabartmaları yer alır. Dinî merasimlerde giyilen kırmızı elbiselerin beline bir hurma dalı bağlanması âdetti.
Milâttan önce XXII. yüzyıla tarihlenen bir insan figürünün omuzunda hurma dalı taşıdığı görülür. Güç, fetih, zafer, barış, inanç ve bereket sembolü olarak kabul edilen ve bundan dolayı Mezopotamya saray ve mâbedlerinin giriş ve duvarlarında sıkça rastlanan hurma ağacı kabartmaları, Ahd-i Atîk’te verilen bilgilere göre Hz. Süleyman’ın sarayında da bulunuyordu.
Hurma ağacı motifine çok fazla yer veren eski Mısır sanatında da bazı âyin sahnelerinde merasime katılanların ellerinde hurma dalı taşıdıklarının görülmesi, diğer kültürlerde olduğu gibi burada da hurma dalının kutsal sayıldığı kanaatini uyandırmaktadır.
Kuzey Suriye’deki Geç Hitit eserlerinde rastlanan hurma ağacı motifi, taşıdığı sembolik değerlerden dolayı Makabi dönemi İsrail sikkeleri başta olmak üzere tarihî para ve mühürlerde de kullanılmıştır.